ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ

Στη σελίδα αυτή δημοσιεύουμε ενδιαφέροντα άρθρα, σχόλια, απόψεις, βίντεο και φωτογραφίες από τον τύπο, το internet και άλλα ΜΜΕ, σχετικά με το αντικείμενο της επιτροπής. Τα κείμενα αυτά δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις της επιτροπής, κρίθηκαν όμως ενδιαφέροντα για συζήτηση.

Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου 2014

Η επιστολή της κυβέρνησης στην τρόικα (email Χαρδούβελη)

Αναδημοσίευση από την Καθημερινή

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ - ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ



Το πακέτο μέτρων που έστειλε η ελληνική πλευρά στους δανειστές τα ξημερώματα της Κυριακής έχει στη διάθεσή της η «Κ» και παρουσιάζει τα πιο σημαντικά σημεία από το έγγραφο 43 σελίδων, που έχουν στα χέρια τους και επεξεργάζονται οι εκπρόσωποι της τρόικας. Με βασικό στοιχείο την αύξηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία από 6,5% σε 13%, που θα φέρει έσοδα 350 εκατ. ευρώ, «πάγωμα» των ονομαστικών συντάξεων το 2016 και το 2017, αλλά και λαχειοφόρο αγορά για μεγαλύτερες εισπράξεις ΦΠΑ μέσω αποδείξεων και άλλα μέτρα φορολογικής διοίκησης, η κυβέρνηση επιχειρεί να κλείσει το δημοσιονομικό κενό των 2,6 δισ. που υπολογίζει η τρόικα, με μέτρα που θα φέρουν έσοδα 980 εκατ. ευρώ. Με δεδομένο ότι η τρόικα τα τελευταία δύο χρόνια έχει πέσει έξω στις προβλέψεις της για το δημοσιονομικό κενό της χώρας, το υπουργείο Οικονομικών προτείνει σε περίπτωση που δεν βγουν οι προβλέψεις του σωστές, τότε και μόνο τότε –από την 1η Ιουλίου του 2015– να εξετασθεί η λήψη περαιτέρω μέτρων, όπως επιβολή φόρου πολυτελείας και φόρος σε τσιγάρα.

Συγκεκριμένα, τα άμεσα μέτρα είναι: 

  1. ΦΠΑ: Αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ για τα ξενοδοχεία, από 6,5% στο 13%. Μια συντηρητική εκτίμηση των δυνητικών εσόδων ανέρχεται στο ελάχιστο των 350.000.000 ευρώ. Το ΥΠΟΙΚ σημειώνει στην επιστολή ότι αυτή η αύξηση πληγώνει σοβαρά την ανταγωνιστικότητα τιμών των ελληνικών ξενοδοχείων σε σχέση με όλες τις άλλες χώρες της Μεσογείου και ότι ενώ υπάρχουν πολλοί τρόποι για να αντισταθμιστεί αυτό το αποτέλεσμα, κυρίως μέσω περαιτέρω διαρθρωτικών αλλαγών και άμεσων επενδύσεων, είναι προφανές ότι όλα τα άλλα μέτρα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας απαιτούν χρόνο και χρήμα για να υλοποιηθούν και να φέρουν θετικά αποτελέσματα, ενώ αυξήσεις φόρων μέσω αύξησης του ΦΠΑ έχουν αρνητικές επιπτώσεις στιγμιαία. 
  2. Κοινωνική ασφάλιση: 
  • Διατήρηση των ονομαστικών συντάξεων στο επίπεδο του 2015 για τα έτη 2016 και 2017. Το όφελος εκτιμάται σε 50 εκατ. (0,18% του τρέχοντος κόστους) για το 2016 και 140 εκατ. (0,5% του τρέχοντος κόστους) για το 2017. Το ΥΠΟΙΚ σημειώνει ότι τα μακροχρόνια αθροιστικά οφέλη από αυτή την πρωτοβουλία αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο και θα επιφέρουν τεράστια διαφορά στη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού μας συστήματος.
  • Πιστοποίηση μέσω διασταυρώσεων των οικογενειακών παροχών, που καταβάλλονται στους συνταξιούχους. Μόνιμες εξοικονομήσεις προκύπτουν από αυτή την πρωτοβουλία. Κάθε μήνα, 664.862 συνταξιούχοι λαμβάνουν μηνιαία οικογενειακά επιδόματα 38,6 εκατ. ευρώ, δηλαδή περίπου 462.500.000 ευρώ ετησίως. Με την εφαρμογή των διασταυρωτικών ελέγχων με το μητρώο ΑΜΚΑ και το φορολογικό μητρώο, προκύπτουν συνταξιούχοι που δεν θα πρέπει να λαμβάνουν συγκεκριμένα επιδόματα. Εκτιμάται πως η ετήσια εξοικονόμηση του 5% - 8% θα επιτευχθεί, δηλαδή 23,1 έως 37 εκατ. ευρώ ανά έτος.
  • Πλήρης εφαρμογή του άρθρου 13 του νόμου 3863/2010 για συγκεκριμένες περικοπές στις συντάξεις που μεταφέρονται στα μέλη μιας οικογένειας, 3 χρόνια μετά τον θάνατο του συνταξιούχου. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων «Ηλιος», το συνολικό ποσό που καταβάλλεται στα μέλη της οικογένειας των εκλιπόντων συνταξιούχων, που λαμβάνουν επίσης τα δικά τους συνταξιοδοτικά μετά 3 χρόνια από τον θάνατο, είναι 1.027 εκατ. ευρώ ετησίως. Η διασταύρωση των στοιχείων και η πλήρης εφαρμογή των περικοπών αναμένεται να παραγάγουν εξοικονόμηση μεταξύ 8% και 12%, δηλαδή 82 έως 123 εκατ. ευρώ ετησίως.
3. Αύξηση των εσόδων ΦΠΑ μέσω λαχειοφόρου αγοράς και άλλα διοικητικά μέτρα: Το σύστημα αύξησης των εσόδων από τον ΦΠΑ μέσω συλλογής αποδείξεων με την προοπτική δώρων από λαχειοφόρο αγορά θα επικεντρωθεί στην εφαρμογή του προγράμματος «@podeixi». Υπάρχει μια λεπτομερής έκθεση, η οποία περιλαμβάνει εκτενή τεκμηρίωση για τη μεγάλη επιτυχία παρόμοιων προγραμμάτων σε χώρες όπως η Πορτογαλία, η Μάλτα και η Σλοβακία. Εάν τα πρόσθετα έσοδα στην περίπτωση της Πορτογαλίας ήταν 1,6 δισ. ευρώ ετησίως, σε αυτό το στάδιο, για την Ελλάδα φαίνεται λογικό –κατά πολύ συντηρητικές εκτιμήσεις– να υποθέσουμε ότι θα είναι τουλάχιστον επιπλέον 500 εκατ. ευρώ. Διοικητικά μέτρα, όπως ηλεκτρονικά τιμολόγια και διασταύρωση των business-to-business, τιμολόγια και λιανικές πωλήσεις, θα αποφέρουν επίσης απτά αποτελέσματα στον αγώνα κατά της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής. 
Πρόσθετες παρεμβάσεις 

Στην ελληνική επιστολή γίνεται ειδική αναφορά σε πρόσθετες παρεμβάσεις που θα γίνουν εάν διαπιστωθεί πως την 1η Ιουλίου του 2015 υπάρχει πρόβλημα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού με βάση τις ελληνικές εκτιμήσεις. Αυτές περιλαμβάνουν:

  • Απόσυρση της μείωσης της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης του 30% για το 2015 και το 2016.
  • Επιβολή φόρου πολυτελείας.
  • Αύξηση των φόρων σε καπνό και αλκοόλ, εάν συμφωνηθεί πως τούτο οδηγεί σε αύξηση και όχι σε μείωση εσόδων. 
Τα ανωτέρω μέτρα μπορεί να επιφέρουν έσοδα της τάξεως των 500 εκατ. ευρώ.

Στην επιστολή αναφέρονται και συγκεκριμένα στοιχεία για την πορεία των εσόδων του 2014 που συμβάλλουν για να κλείσει το δημοσιονομικό κενό των 2,6 δισ. και το ΥΠΟΙΚ τα κοστολογεί σε 1,113 δισ., θεωρώντας πως επ’ αυτών υπάρχει συμφωνία με την τρόικα, ώστε να αφαιρεθούν από τη συζήτηση για το δημοσιονομικό κενό. 

  • Φόρος ακίνητης περιουσίας: Το ΥΠΟΙΚ υποστηρίζει πως οι προβλέψεις της τρόικας ότι θα υπάρχει κενό στη συλλογή των φόρων του 2015, όπως συνέβη και το 2014, δεν είναι σωστές, καθώς υπολογίζει ότι θα εισπράξει 80% του φόρου και το βασίζει στο γεγονός ότι η εισπραξιμότητα του ΕΝΦΙΑ τους δύο πρώτους μήνες είναι ήδη 44,3%, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει το κενό των 200 εκατ. που προβλέπει η τρόικα. Επίσης ο ΕΝΦΙΑ έχει διευρύνει τη φορολογική βάση με τη συμπερίληψη μη αστικών ακινήτων, ενώ αναμένεται το 2015 να ενισχυθεί η κερδοφορία επιχειρήσεων και οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων να αυξηθούν οπότε να υπάρχουν και υψηλότεροι φόροι ιδιοκτησίας. Το ΥΠΟΙΚ τονίζει ότι το έκτακτο αποθεματικό του τακτικού προϋπολογισμού δεν θα πρέπει να ξεπερνά το 1 δισ. ενώ η τρόικα εκτιμά ότι πρέπει να είναι 1,2 δισ. ευρώ. 
  • Εσοδα από άδειες τυχερών παιχνιδιών ΟΠΑΠ και άδειες τηλεπικοινωνιών θα πρέπει να περιλαμβάνονται στο τροποποιημένο ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης καθώς 114 εκατ. έχουν ληφθεί και το υπόλοιπο χάσμα μεταξύ των εκτιμήσεων για 84 εκατ. ευρώ το 2015 θα πρέπει να αφαιρεθεί. 
  • Πράσινο Ταμείο: Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε συνταγματική τη ρύθμιση για τα αυθαίρετα, καταργώντας όλα τα νομικά εμπόδια και τις αβεβαιότητες στα χρηματικά πρόστιμα, αυξάνοντας το ποσοστό συμμετοχής στο σύστημα Πράσινο Ταμείο. Το ΥΠΟΙΚ εκτιμά πως τα έσοδα θα φτάσουν τα 200 εκατ. στον προϋπολογισμό του 2015. 
  • Επιστροφές φόρου: ΤΟ ΥΠΟΙΚ προβλέπει ότι μια περαιτέρω διαφορά τουλάχιστον 200 εκατ. έχει αντιμετωπιστεί.
Το ΥΠΟΙΚ σημειώνει και νέες πρωτοβουλίες για πηγές χρηματοδότησης που δεν περιλαμβάνονται στο σχέδιο προϋπολογισμού του 2015 προκειμένου να μειωθεί το εκτιμώμενο κενό της τρόικας ακόμη περισσότερο. 


  • Εσοδα από «παγωμένες» καταθέσεις: Το ΥΠΟΙΚ τονίζει ότι υπάρχει νέο νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά τις «παγωμένες» καταθέσεις ιδιωτών/επιχειρήσεων που έχουν καταδικαστεί για οικονομικά εγκλήματα κατά του κράτους ή άλλων φορέων της γενικής κυβέρνησης (πλην των φόρων φοροδιαφυγής). Περιλαμβάνει μια πολύ συντηρητική εκτίμηση των εσόδων για το 2015, η οποία βασίζεται μόνο σε δύο περιπτώσεις που οδηγούν σε έσοδα 389 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, στην επιστολή τονίζεται πως μια σειρά από αναδιαρθρώσεις σε βασικούς τομείς θα μπορούσε να παράσχει πρόσθετα έσοδα το 2015. Ενδεικτικά αναφέρονται πέντε περιπτώσεις που μπορεί να αποφέρουν 150 εκατ. ευρώ. α. Αύξηση στα έσοδα κλινικών δοκιμών με τη μείωση της γραφειοκρατίας και την έλλειψη εναρμόνισης διοικητικών διαδικασιών (50 εκατ. ευρώ). β. Αύξηση στα τέλη που σχετίζονται με τις αιτήσεις για την έκδοση πιστοποιητικών άδειας κυκλοφορίας, κατάργησης ή τροποποίησης για φάρμακα κ.λπ. (15 εκατ.). γ. Επιβολή τελών - τιμολογίου για την υγειονομική περίθαλψη ξένων πολιτών (25 εκατομμύρια). δ. Βραδινά ιδιωτικών κλινικών σε νοσοκομεία του ΕΣΥ (20 εκατ. ευρώ). ε. Πολιτιστική κληρονομιά: αύξηση εισιτηρίων στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (93 εκατ.). 
  • Σειρά δράσεων που δεν έχουν ακόμη ποσοτικοποιηθεί, αλλά υπολογίζονται έσοδα όπως: 
  • Σύστημα ΦΠΑ στη λαχειοφόρο αγορά
  • Πιθανότητα κρυφής πηγής φορολογικών εσόδων από άτομα που δηλώνουν αγρότες ενώ δεν είναι, απολαμβάνοντας έτσι τον χαμηλότερο συντελεστή φορολογίας για τους αγρότες. 
  • Ενδεχόμενο αύξησης φορολογίας τσιγάρων
  • Πρόσθετα φορολογικά έσοδα από την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης των φορολογικών κινήτρων και την ένταξή τους στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Σεπτέμβριος, διαρθρωτικό ορόσημο). 
  • Κέρδη από φορολογική διοίκηση
  • Εξοικονόμηση από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος 2010
  • Μεγαλύτερη είσπραξη φόρων από τις επιπτώσεις της βελτιωμένης ρευστότητας του ιδιωτικού τομέα. 

Επίσης, στον τομέα των ιδιωτικοποιήσεων γίνεται αναφορά στον ΟΛΠ, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και στους σιδηροδρόμους για τους οποίους οι επενδυτές ζήτησαν παράταση του δεύτερου γύρου για την υποβολή βασικών έγγραφων αλλά και τη μετακίνηση της υποβολής δεσμευτικών προσφορών έως τον Φεβρουάριο του 2015. Στον τομέα των αυτοκινητοδρόμων και της Εγνατίας, η εκδήλωση ενδιαφέροντος θα ξεκινήσει στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2015. 

Η επιστολή καταλήγει ως εξής: «Αυτή είναι μια συνολική πρόταση. Ακολουθώντας την ισχυρή προτροπή του επικεφαλής του Euroworking Group, αποφασίσαμε να κάνουμε μια συνολική πρόταση αντί για μια σταδιακή διαπραγμάτευση. Αναγνωρίζουμε πως σε μερικούς τομείς δεν ικανοποιήσαμε πλήρως τις ανησυχίες σας. Ομως, αντί αυτού, έχουμε σε άλλα πεδία καταθέσει πολύ πιο φιλόδοξες προτάσεις. Τα ανωτέρω είναι το μάξιμουμ που μπορούμε να προσφέρουμε σε μια γνήσια προσπάθεια να προχωρήσουμε μπροστά και να ολοκληρώσουμε την αξιολόγηση με αξιόπιστο τρόπο. Περιμένοντας να σας συναντήσω στην Αθήνα, Γκίκας Α. Χαρδούβελης». 

Οι παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα

Για το ασφαλιστικό προτείνεται να θεσμοθετηθούν έως το τέλος του έτους τα εξής: 

  1. Για όσους έχουν γεννηθεί μετά την 1-1-1975 και έχουν περισσότερα από 15 χρόνια ασφάλισης, αλλά λιγότερα από 20, οι παροχές θα συνδεθούν με τις εισφορές τους
  2. Αυξάνονται τα ελάχιστα ένσημα για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, από 4.500 σε 6.000, ενώ για τους νεοεισερχόμενους στο ασφαλιστικό σύστημα που γεννήθηκαν μετά την 1-1-1975 αυξάνονται σταδιακά. 
  3. Σταδιακή κατάργηση των ειδικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης (πριν από το 62ο ή το 67ο έτος ηλικίας), με καταληκτική ημερομηνία την 1-1-2019. Γι’ αυτούς που θα συνταξιοδοτούνταν το 2019, προτείνεται αύξηση του ορίου ηλικίας κατά 2 έτη, ενώ γι’ αυτούς που θα συνταξιοδοτούνταν το 2020, προτείνεται αύξηση κατά 4 έτη. Οπως αναφέρεται, το μέτρο αφορά τα λεγόμενα ευγενή ταμεία, μητέρες ανηλίκων και βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. 

Επίσης, η κυβέρνηση δεσμεύεται να επανασχεδιάσει το ΕΚΑΣ, λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική οικονομική και περιουσιακή κατάσταση του συνταξιούχου. Θα προηγηθεί ειδική αναλογιστική μελέτη που θα είναι έτοιμη έως το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2015 και οι αλλαγές θα νομοθετηθούν τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου. 

«Όχι» σε νέα νομοθετική ρύθμιση για τις 100 δόσεις 

Η κυβέρνηση δεσμεύεται να νομοθετήσει τροποποιήσεις σε σχέση με τις ρυθμίσεις για τη νέα αρχή και την πάγια ρύθμιση. Προσθέτει, όμως, ότι για την τελευταία ρύθμιση των 72 και 100 δόσεων είναι διατεθειμένη να συζητήσει τρόπους αντιμετώπισης τυχόν προβλημάτων, αλλά μόνο κατά τρόπο που είναι «πολιτικά και νομικά εφικτός». Ειδικότερα, απορρίπτεται η θέση της τρόικας να συνδεθεί η υπαγωγή στο καθεστώς των δόσεων με συγκεκριμένα περιουσιακά ή άλλα κριτήρια, καθώς θεωρείται πως δύσκολα μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη, μιας και η σχετική έρευνα θα οδηγήσει σε καθυστερήσεις που θα επηρεάσουν αρνητικά τα έσοδα. Επίσης, σε σχέση με την πρόταση να μην επιτρέπεται μετάβαση από την παλιά στη νέα ρύθμιση, προτείνονται κίνητρα ώστε οι φορολογούμενοι να παραμένουν στη ρύθμιση με τη μικρότερη χρονική διάρκεια. Οπως λέγεται, αυτό ίσχυε με τη ρύθμιση για τη νέα αρχή, ενώ τώρα «αναλαμβάνεται η δέσμευση να γίνει το ίδιο για την πάγια ρύθμιση, με άμεση επείγουσα νομοθετική πρωτοβουλία, μέσω τροποποίησης του ύψους και της μορφής του επιτοκίου». Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο, η επιστολή καταλήγει: «Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να επιστρέψει στο Κοινοβούλιο και να τροποποιήσει τον υφιστάμενο νόμο (νέο σχήμα). Ομως, είναι σαφές ότι μπορούμε να νομοθετήσουμε νέα μέτρα, που θα αποθαρρύνουν αλλαγή από την πάγια ρύθμιση στη ρύθμιση των 100 δόσεων, θα βελτιώνουν τη φορολογική συμμόρφωση και θα ενισχύουν τη φορολογική συμμόρφωση ειδικά για τους μεγαλοοφειλέτες». 

Η κυβέρνηση δεσμεύεται επίσης να κάνει μία σειρά από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά και μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων, καθώς όπως αναφέρεται στην επιστολή, το υπουργείο Ανάπτυξης έχει ήδη προχωρήσει αλλά και συνεχίζει σειρά διαρθρωτικών αλλαγών που θα προωθήσουν την ανταγωνιστικότητα και τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Μερικές από αυτές που περιγράφονται αναλυτικά είναι ρυθμίσεις για την πτώχευση εταιρειών, για τις ανεκτέλεστες υποθέσεις, που ξεπερνάνε τις 100.000 στη χώρα, μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων, εφαρμογή της εργαλειοθήκης ΟΟΣΑ 1, ΟΟΣΑ 2 και πιθανή εργαλειοθήκη ΟΟΣΑ 3, μείωση διοικητικού φόρτου και απλούστευση στη χορήγηση αδειών.

Σημείωση: Οι υπογραμμίσεις είναι του blog μας

__________________________________________________________________

Δείτε από το TVXS το πλήρες κείμενο (στα Αγγλικά)


Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2014

Συνέντευξη τύπου για το Νίκο Ρωμανό, και βίντεο από την τοποθέτηση της Α. Τσουκαλά

Νίκος Ρωμανός, ο "κολλητός" του Αλέξη Γρηγορόπουλου, του 15χρονου που δολοφονήθηκε από τα ΜΑΤ το Δεκέμβρη του 2008. Τον ξαναείδαμε με παραμορφωμένο πρόσωπό από τις περιποιήσεις της εξουσίας. 21 χρονών σήμερα, κρατούμενος πλέον, δίνει εξετάσεις και περνάει στα ΤΕΙ Αθήνας. Η κυβέρνηση δεν του δίνει άδεια παρακολούθησης, και ο ίδιος ξεκινάει απεργία πείνας, για 21η μέρα σήμερα, μαζί με το Γ. Μιχαηλίδη. Το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Πειραιά εκδίδει κυνική απορριπτική απόφαση  στο αίτημα για χορήγηση εκπαιδευτικών αδειών. Ένα πρωτόγνωρο κύμα συμπαράστασης ξεδιπλώνεται, από ολόκληρη (σχεδόν) την Ελληνική κοινωνία. Η κυβέρνηση αναγκάζεται να εξαγγείλει νομοθετική ρύθμιση για ... σπουδές δια αλληλογραφίας.

Δείτε παρακάτω βίντεο από την τοποθέτηση της Α. Τσουκαλά, καθηγήτριας εγκληματολογίας, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν στο Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο «Εμπρός» οι οικογένειες του Ν. Ρωμανού και του Γ. Μιχαηλίδη ώστε να ενημερώσουν για την κατάσταση της υγείας τους και τα αιτήματά τους.

Από Δημοσίευμα της Αυγής
Το βίντεο είναι από ζωντανή μετάδοση του ThePressProject


Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014

Ο νόμος Διαμαντοπούλου τώρα δικαιώνεται... του Γιάννη Α. Μυλόπουλου, πρώην Πρύτανη ΑΠΘ

Αναδημοσίευση από το tvxs.gr

Είναι κοινό μυστικό ότι η Παιδεία υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της λιτότητας και των μνημονίων που επέβαλαν στη χώρα μας οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων. Σε πείσμα των όσων συμβαίνουν στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπου η Παιδεία θεωρείται ως η πλέον σημαντική επένδυση για το μέλλον, στην Ελλάδα της κρίσης αντιμετωπίζεται σαν μια περιττή δαπάνη στον προϋπολογισμό. Η κατάσταση στα πανεπιστήμια είναι χαρακτηριστική και συγχρόνως αποκαλυπτική των όσων συμβαίνουν.

Γιάννης Μυλόπουλος
Με τους δημόσιους προϋπολογισμούς των ιδρυμάτων μειωμένους σε ποσοστά ρεκόρ για Ευρωπαϊκή χώρα, τα ελληνικά πανεπιστήμια δίνουν σήμερα στην κυριολεξία τη μάχη της επιβίωσης. Συγχρόνως, το ακαδημαϊκό προσωπικό εμφανίζει σοβαρά κενά και ελλείψεις, λόγω της μη αναπλήρωσης, εδώ και πέντε χρόνια, όσων φεύγουν (και είναι πολλοί οι Έλληνες καθηγητές που αναζητούν στο εξωτερικό καλύτερες συνθήκες) ή αφυπηρετούν. Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση με το διοικητικό προσωπικό, το οποίο στα μεγάλα κυρίως πανεπιστήμια έχει συρρικνωθεί σημαντικά μετά το πλήγμα της εφαρμογής του μέτρου της διαθεσιμότητας, το οποίο απομάκρυνε χρήσιμους διοικητικούς υπαλλήλους από κρίσιμες θέσεις.

Και το σημαντικότερο, όλα αυτά συμβαίνουν σε μια εποχή, κατά την οποία ο φοιτητικός πληθυσμός αυξάνει χρόνο με τον χρόνο.

Εντύπωση λοιπόν προκαλεί το γεγονός ότι καμία επίσημη διαμαρτυρία δεν ακούγεται τελευταία από την πλευρά των νέων διοικήσεων των πανεπιστημίων, για τον πρωτοφανή κατήφορο που ακολουθεί η τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας. Ο οποίος ακυρώνει την όποια προσπάθεια έχει γίνει μέχρι σήμερα στον τομέα της Παιδείας, μια και η επαναφορά στην προτεραία κατάσταση, ακόμη κι αν ξεκινούσε τώρα, θα χρειάζονταν δεκαετίες για να επιτευχθεί. Οι επιπτώσεις άλλωστε της σημερινής υποβάθμισης τόσο στα πτυχία, όσο και στις γνώσεις των μελλοντικών αποφοίτων, θα εμφανιστούν με καθυστέρηση αρκετών χρόνων...

Αντί όμως της οποιασδήποτε διαμαρτυρίας για όσα συμβαίνουν στο χώρο της Παιδείας από τους υπεύθυνους για τη διοίκηση των πανεπιστημίων, η ελληνική κοινωνία με έκπληξη ενημερώνεται, δια του νέου πρύτανη του ΕΚΠΑ, ότι το μέγα πρόβλημα στα πανεπιστήμια σήμερα το δημιουργούν όσοι αντιδρούν στην απαξίωση και όχι όσοι ευθύνονται γι αυτήν.

Τι συμβαίνει λοιπόν; Τι περίεργη... συνωμοσία εξυφαίνεται μεταξύ συγκυβέρνησης και πνευματικής ηγεσίας της χώρας; Πως συμβαίνει και πνευματικοί ταγοί σύρονται πίσω από τις επιλογές μιας νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης που τείνει να καταστρέψει ό,τι καλό συνέβη σε αυτή τη χώρα;

Η απάντηση στο καίριο ερώτημα της αιφνίδιας... μετάλλαξης των διοικήσεων των πανεπιστημίων, είναι απλή: Ο νόμος Διαμαντοπούλου, τώρα δικαιώνεται!

Τα δημόσια πανεπιστήμια ήταν ο  τελευταίος, μη ελεγχόμενος από τους κρατικούς μηχανισμούς θεσμός. Γι αυτό και τα πανεπιστήμια υπήρξαν το καταφύγιο της ελεύθερης σκέψης, της κριτικής στάσης και της αμφισβήτησης της εκάστοτε εξουσίας. Τα πανεπιστήμια συνεπώς, για να επιτύχει το σχέδιο του νεοφιλελεύθερου μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας, έπρεπε να φιμωθούν. Ο νόμος Διαμαντοπούλου δικαιώνεται σήμερα, γιατί στηρίχθηκε στην παραδοχή ότι τα πανεπιστήμια έπρεπε να αλωθούν από μέσα. Τα Συμβούλια Ιδρύματος, με τον τρόπο που θεσμοθετήθηκαν, εξυπηρέτησαν αυτόν ακριβώς το σκοπό. Επινοήθηκαν για να λειτουργήσουν σαν Δούρειοι Ίπποι της κυβερνητικής άλωσης των πανεπιστημίων.

Ως δημιουργήματα μιας εποχής που η πανεπιστημιακή κοινότητα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την κυβέρνηση, ήταν αναμενόμενο στα Συμβούλια να θέσουν υποψηφιότητα και συνεπώς και να εκλεγούν μόνο φιλοκυβερνητικοί καθηγητές, πλην ελαχίστων φυσικά εξαιρέσεων,  που όπως πάντα επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Τώρα εάν οι αντιφρονούντες έπραξαν καλώς που δεν συμμετείχαν στην εφαρμογή ενός νεοφιλελεύθερου σχεδίου, προκειμένου να περιορίσουν τις ολέθριες συνέπειές του, αυτή είναι μια συζήτηση που περισσότερο αφορά την ηθική στάση όσων αρνήθηκαν να συμπράξουν.

Από τη στιγμή λοιπόν που εγκαταστάθηκαν στα Συμβούλια, ως εσωτερικά μέλη, οι κατά κύριο λόγο οπαδοί του νεοφιλελεύθερου μετασχηματισμού, τα πράγματα είχαν πάρει το δρόμο τους. Ο αντιδημοκρατικός και αντιακαδημαϊκός νόμος Διαμαντοπούλου τα είχε όλα προβλέψει. Οι... ημέτεροι διόρισαν ως εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου είτε ημετέρους, είτε για... ξεκάρφωμα λαμπρούς ξένους επιστήμονες, οι οποίοι όμως λόγω απόστασης από την καθημερινότητα, θα ήταν εύκολα χειραγωγήσιμοι.

Στη συνέχεια, αυτά τα Συμβούλια, εφαρμόζοντας την πιο επονείδιστη διάταξη του νόμου, αυτή που αφαιρεί από τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας το δικαίωμα να εκλέγουν τα ίδια, με άμεση και δημοκρατική ψηφοφορία, τους διοικητές των κατά τα άλλα αυτοδιοικούμενων ιδρυμάτων τους, "καθάρισαν" τον χώρο από τους ανεπιθύμητους αντιφρονούντες υποψήφιους, προεπιλέγοντας, "κατά σύμπτωση", παντού πρόθυμους υποστηρικτές του έργου της συγκυβέρνησης. Τόσο απλά και τόσο κυνικά...

Σήμερα και οι τελευταίοι θύλακες δημοκρατικής αντίστασης στα πανεπιστήμια έχουν εξολοθρευτεί. Ο πρύτανης του ΕΚΠΑ, ο οποίος είχε τη σπάνια, για πρύτανη, ευκαιρία να συναντήσει τον ίδιο τον πρωθυπουργό, χωρίς να βρει μια λέξη να του πει για την κατάντια της Παιδείας, δεν είναι τίποτε άλλο, παρά το προϊόν ενός νόμου, που με την ψήφισή του από τα δύο μεγάλα, τότε, κόμματα της Βουλής, άνοιξε το δρόμο για την κυβερνητική άλωση των πανεπιστημίων. Διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτόν την πολύτιμη σιωπή τους για τη νεοφιλελεύθερη επιδρομή...

Σημείωση blog: Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μας

Σάββατο 30 Αυγούστου 2014

Η Αργεντινή, η Ελλάδα και η Αριστερά - του Σταύρου Μαυρουδέα

Αναδημοσίευση  από το Blog του Σταύρου Μαυρουδέα
 Σταύρος Δ. Μαυρουδέας
Αθήνα, Αύγουστος 2014
1.      Πρόλογος

Πρόσφατα η Αργεντινή ξανάρθε στο προσκήνιο των ελληνικών πολιτικών αντιπαραθέσεων με αφορμή την λογιστική (και όχι πραγματική) στάση πληρωμών της λόγω της απόφασης του αμερικανικού δικαστηρίου του υπέργηρου και υπερσυντηρητικού T.Griesa που δικαίωσε τα λεγόμενα κερδοσκοπικά ταμεία – όρνεα (vulture funds) που αγόρασαν – αντί πινακίου φακής – τα ομόλογα της ελάχιστης μειοψηφίας των δανειστών που δεν συμμετείχαν στην αναδιάρθρωση του αργεντινού χρέους και επιδιώκουν την πληρωμή τους στο ακέραιο (επιτυγχάνοντας κέρδη της τάξης του 1600%). Η στάση αυτή πληρωμών είναι λογιστική και τεχνική και όχι πραγματική γιατί η Αργεντινή εξυπηρετεί το αναδιαρθρωμένο χρέος της (που περικόφτηκε κατά περίπου 70%) προς την τεράστια πλειοψηφία των ξένων δανειστών της. Απλά το αμερικάνικο δικαστικό σύστημα – που παρεμπιπτόντως για τα εγχώρια δυτικά παπαγαλάκια, που φληναφούν περί αποκομματικοποίησης και αποπολιτικοποίησης, είναι εξόφθαλμα κομματικοποιημένο – απαγορεύει την εξυπηρέτηση του καθώς αυτή γίνεται μέσω αμερικανικής τράπεζας.

Τα εγχώρια συστημικά παπαγαλάκια των ΜΜΕ της διαπλοκής και της εξωνημένης συγκυβέρνησης ΝΔ – ΠΑΣΟΚ όρμησαν κυριολεκτικά σαν όρνεα να πείσουν ότι αυτά παθαίνει όποιος τολμά να συγκρουστεί με τα διεθνή ιμπεριαλιστικά κέντρα. Όλος αυτός ο συρφετός των σύγχρονων νενέκων – παραποιώντας κατάφορα την πραγματικότητα και διαστρέφοντας χυδαία τα οικονομικά δεδομένα – προσπαθούν να πείσουν ότι κάθε αντίσταση είναι καταστροφική και μόνο η υποταγή και ο σφουγγοκωλαρισμός απέναντι στα εγχώρια και ξένα καπιταλιστικά συμφέροντα, στον οποίο οι ίδιοι ασμένως επιδίδονται, είναι ο μόνος λογικός δρόμος. Κάθε τι άλλο είναι αποκοτιά.

Από την άλλη όμως η μεγάλη πλειοψηφία της ελληνικής Αριστεράς αλλά και διάφοροι προβεβλημένοι ριζοσπαστικοί σχολιαστές είτε πρόβαλλαν μία υπεράσπιση της Αργεντινής που είναι εικονική (π.χ. ΣΥΡΙΖΑ) είτε έκαναν τους Πόντιους Πιλάτους (π.χ. ΚΚΕ) είτε καλλιεργούν διάφορες παραπλανητικές απόψεις (π.χ. συγκάλυψη του ρόλου του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και κριτική στην υποτιθέμενη «σοσιαλμανία» του Κιρχνερισμού ή άκριτη υποστήριξη και θαυμασμός στον Κιρχνερισμό του «σοβαρού καπιταλισμού»). Σε καμία περίπτωση δεν αφομοίωσαν τα πολύτιμα μαθήματα που δίνει η περίπτωση της Αργεντινής για την ελληνική Αριστερά και το λαϊκό κίνημα. Ιδιαίτερα δεν κατανοούν – και μάλλον δεν δίνουν δεκάρα για να το κάνουν – την αποτυχία της αργεντίνικης Αριστεράς να ηγεμονεύσει πάνω στη ρωγμή της κρίσης το 2001 και το σύρσιμο του λαϊκού κινήματος πίσω από την νεο-περονιστική εκδοχή του Κιρχνερισμού. Μόνο η μοναχική φωνή της Πρωτοβουλίας για την Αριστερή Μετωπική Συμπόρευση (http://aristerisymporefsi.gr) έθεσε το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση.

Το κείμενο αυτό αποσκοπεί να συμβάλλει σε μία σοβαρή και νηφάλια συζήτηση που πρέπει να γίνει μέσα στη ελληνική Αριστερά και στο εργατικό κίνημα για την Αργεντινή και τα χρήσιμα συμπεράσματα που πρέπει να εξαχθούν από αυτή. Ιδιαίτερα αποσκοπεί να τονίσει την επιτακτική ανάγκη της μετωπικής συμπόρευσης όλων των ζωντανών δυνάμεων της Αριστεράς και της εργασίας με βάση ένα μεταβατικό πρόγραμμα σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και το σύστημα που θα λύνει τα άμεσα προβλήματα επιβίωσης της μεγάλης εργαζόμενης πλειονότητας και ταυτόχρονα θα ανοίγει τον δρόμο για το ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας στην κατεύθυνση της «δημοκρατίας της δικαιοσύνης και της εργασίας».

Το κείμενο απαρτίζεται από τα ακόλουθα τμήματα. Το επόμενο τμήμα παρουσιάζει συνοπτικά την ιστορική διαδρομή του αργεντίνικου καπιταλισμού και την κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Το τρίτο τμήμα αναλύει την επανασταθεροποίηση του συστήματος και το πολιτικό και οικονομικό σχέδιο του Κιρχνερισμού. Το τελευταίο τμήμα προτείνει τα συμπεράσματα που πρέπει να εξάγει το ελληνικό λαϊκό κίνημα και η Αριστερά από την περίπτωση της Αργεντινής. 

2.     Η ιστορική διαδρομή του αργεντίνικου καπιταλισμού και η κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου


Ιστορικά, η Αργεντινή έχει αρκετές ομοιότητες αλλά και σημαντικές διαφορές με την Ελλάδα καθώς έχει ακολουθήσει μία παρόμοια διαδρομή. Είναι και αυτή μία καπιταλιστική χώρα δεύτερης εσοδείας (δηλαδή ακολούθησε τις δυτικές χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής που πρώτες προχώρησαν στο δρόμο του καπιταλισμού αλλά και προηγήθηκε άλλων χωρών της Ασίας και της Αφρικής) και ενδιάμεσου επιπέδου καπιταλιστικής ανάπτυξης (καθώς από κάποια στιγμή και μετά, ιδιαίτερα από τον μεσοπόλεμο και μετά, αναπτύχθηκε ραγδαία αλλά ποτέ δεν μπόρεσε να φθάσει την ομάδα χωρών πρώτης εσοδείας). Ήταν πάντα σε στενή σύνδεση με την πρωτοπόρα ομάδα και αυτό μετέφερε τόσο δεσμούς πολιτικής και οικονομικής εξάρτησης όσο και την πίεση να φθάσει την πρώτη. Γι’ αυτό εντάσσεται επίσης στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα καθώς μπορεί και εκμεταλλεύεται λιγότερο αναπτυγμένες χώρες αλλά ταυτόχρονα η ίδια υπάγεται στην ισχύ των πιο αναπτυγμένων ΗΠΑ και δυτικοευρωπαϊκών χωρών. Έχει επίσης ευρύτατα μεσαία στρώματα, όπως και η Ελλάδα, σε αντίθεση με τις πιο αναπτυγμένες δυτικές χώρες. Τέλος, για να ενσωματωθεί ο κοινωνικός και πολιτικός ριζοσπαστισμός ανδρώθηκε ο Περονισμός, ένα ρεύμα παρόμοιο με το ΠΑΣΟΚ αλλά με πολύ πιο μακρά ιστορία (ξεκινά από τον μεσοπόλεμο και φθάνει μέχρι σήμερα), πολύ πιο ισχυρές κοινωνικές βάσεις και πολύ πιο ριζοσπαστικές εκφάνσεις. Ο Περονισμός – ο οποίος σημειωτέον εκτός από αριστερές είχε και δεξιές (ακόμη και φασίζουσες) πτέρυγες – σημάδεψε την εξέλιξη της σύγχρονης Αργεντινής και ιδιαίτερα κατόρθωσε να ηγεμονεύσει σε όλο το χώρο της Αριστεράς, πράγμα που δεν πέτυχε το ΠΑΣΟΚ.

Από την άλλη βέβαια η Αργεντινή είναι μία πολύ πιο πλούσια σε πλουτοπαραγωγικούς πόρους χώρα σε σχέση με την Ελλάδα. Έχει ένα πολύ πιο ισχυρό μεταποιητικό τομέα (που από το 2012 είναι ο μεγαλύτερος της οικονομίας, σε αντίθεση με την ελληνική οικονομία που ηγεμονεύεται από τις υπηρεσίες) και ο οποίος βέβαια συνδέεται στενά με τον πρωτογενή τομέα (καθώς ο μεγάλος όγκος της παραγωγής του είναι μεταποιημένα αγροτο-κτηνοτροφικά προϊόντα). Όμως έχει και ένα ισχυρό τμήμα βαριάς βιομηχανίας (π.χ. αυτοκινητοβιομηχανία, που ενισχύθηκε ιδιαίτερα, στα πρώτα βήματα του, από στρατιωτικές βιομηχανίες (βλέπε Μαυρουδέας (1996)).

Η κρίση του 1930 εξώθησε την Αργεντινή στην υιοθέτηση πολιτικών εκβιομηχάνισης καθώς η κατάρρευση της παγκ. οικονομίας δημιούργησε την ανάγκη αλλά έδωσε και την ευκαιρία ανάπτυξης της εγχώριας βιομηχανίας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν προϋπήρχαν σημαντικές εγχώριες μεταποιητικές δραστηριότητες (βλέπε Μαυρουδέας (1996)). Αντίθετα, ήδη από την αρχή του 20ου αιώνα περίπου το 20% του εργατικού δυναμικού εργαζόταν στην μεταποίηση, στην οποία αναλογούσε το 10 με 15% του συνολικού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Η Αργεντινή είχε ήδη από εκείνη την περίοδο φθάσει ένα βαθμό εκβιομηχάνισης που η μεσαία αναπτυσσόμενη χώρα δεν έφθασε παρά μόνον μετά τον Β΄ Παγκ. Πόλεμο.

Ο πρώτος τύπος πολιτικών εκβιομηχάνισης, που εφαρμόσθηκαν στην περίοδο 1930-50, ήταν η Υποκαθιστούσα Εισαγωγές Εκβιομηχάνιση (Import Substituting Industrialisation – ISI). Η πολιτική της Υποκαθιστούσας Εισαγωγές Εκβιομηχάνισης επιδιώκει μία συστηματική και σχεδιασμένη εκβιομηχάνιση με δύο βασικούς πυλώνες: (1) την μεταφορά πόρων από τον παραδοσιακό (αγροτικό) τομέα στο σύγχρονο (βιομηχανικό) τομέα και (2) την προστασία της εγχώριας οικονομίας (μέσω δασμών κλπ.) από τον ξένο ανταγωνισμό. Ο τύπος αυτός πολιτικής ανήκει στο αναπτυξιακό υπόδειγμα (developmentalism ή ισπανικά desarrollismo) που δίνει έμφαση στο ρόλο της ανάπτυξης, σε αντίθεση με πιο συντηρητικές σταθεροποιητικές πολιτικές, και θεωρεί ότι αυτή θα προέλθει από την ανάπτυξη της εγχώριας οικονομίας που πρέπει να προστατευθεί από τον ξένο ανταγωνισμό. Στην εκδοχή της Υποκαθιστούσας Εισαγωγές Εκβιομηχάνισης δεν είχε πάρει τον συγκροτημένο χαρακτήρα που απέκτησε το υπόδειγμα αυτό με τον Λατινοαμερικάνικο Δομισμό αργότερα. Στην πρώτη δεκαετία του το υπόδειγμα αυτό βασίσθηκε στην αύξηση της εσωτερικής ζήτησης ιδιαίτερα μέσω της αύξησης του μεριδίου των μισθών (ιδιαίτερα στη βιομηχανία). Στη δεύτερη δεκαετία βασίσθηκε στις δημόσιες δαπάνες. Η πολιτική αυτή, ιδιαίτερα στη δεύτερη φάση της βασίσθηκε σε δημόσια ελλείμματα που χρηματοδοτούνταν μέσω του πληθωρισμού (και έτσι αποφευγόταν η αύξηση της φορολογίας). Στην περίοδο της Υποκαθιστούσας Εισαγωγές Εκβιομηχάνισης συγκροτείται και εδραιώνεται ο Περονισμός καθώς η ανοδική πορεία της αργεντίνικης οικονομίας σε συνδυασμό με την μεταπολεμική «χρυσή εποχή» του παγκ. καπιταλισμού έδωσε την δυνατότητα ενσωμάτωσης του εργατικού κινήματος μέσω των μισθολογικών αυξήσεων και της αύξησης της απασχόλησης αλλά και μέσω της θεσμικής ενσωμάτωσης του στο κράτος. Ο Περονισμός (με τον αυταρχικό λαϊκισμό του) αλλά και σχεδόν όλες οι υπόλοιπες κυβερνήσεις της περιόδου προώθησαν μία σχετική αναδιανομή του εισοδήματος, κυρίως προς την πλευρά της βιομηχανικής εργατικής τάξης (καλυπτόμενη όμως, κατά βάση, από την αύξηση τόσο του ποσοστού όσο και της μάζας της υπεραξίας). Επομένως, οι ελλειμματικοί προϋπολογισμοί και η αναδιανομή του εισοδήματος ήταν βασικά χαρακτηριστικά αυτού του μοντέλου. Όμως, τα ελλείμματα και ο πληθωρισμός είναι μία απαίτηση σε μέλλουσα παραγωγή. Όσο ο ρυθμός ανάπτυξης την καλύπτει εγκαίρως – δεδομένων των χρονικών υστερήσεων στην εκπλήρωση της απαίτησης – δεν παρουσιάζονται προβλήματα. Όταν όμως τόσο η παραγωγική δομή (δηλαδή η συγκεκριμένη μορφή υπό την οποία η εργασία υπάγεται στο κεφάλαιο) όσο και η μορφή του συνολικού κυκλώματος του κεφαλαίου (και ιδιαίτερα η συγκεκριμένη μορφή των σχέσεων μεταξύ των βασικών μερίδων του κεφαλαίου) εξαντλήσουν τα όρια τους, τότε η επίτευξη του αναγκαίου ποσοστού κερδοφορίας αποτυγχάνει και προβλήματα αξιοποίησης εμφανίζονται σχεδόν μονίμως. Αυτά παίρνουν την μορφή προβλημάτων του ισοζυγίου πληρωμών (εκφράζοντας μία μειωμένη ανταγωνιστικότητα σε σχέση με ξένους ανταγωνιστές) και έναν επιταχυνόμενο πληθωρισμό (καθώς οι κυβερνήσεις προσφεύγουν στις συνταγές παλιών επιτυχιών). Δεδομένης της επιβράδυνσης της μεγέθυνσης και του υψηλότερου πληθωρισμού, η αναδιανομή του εισοδήματος έγινε δύσκολη. Ως συνεπακόλουθο, οι προηγουμένως υπολανθάνοντες ταξικοί ανταγωνισμοί επανήλθαν στο προσκήνιο. Έτσι από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 η «χρυσή εποχή» της Υποκαθιστούσας Εισαγωγές Βιομηχανοποίησης είχε τελειώσει και η αργεντίνικη οικονομία ήταν σε αναβρασμό.

Δύο οικονομικά ρεύματα συγκρούστηκαν για το ποιο θα είναι το διάδοχο υπόδειγμα οικονομικής πολιτικής και ιδιαίτερα για το πώς θα αντιμετωπισθεί το πρόβλημα του πληθωρισμού: η σχολή του Λατινοαμερικανικού Δομισμού (Latin American Structuralism) και ο Μονεταρισμός (δηλαδή ο πρώιμος πρόγονος των σημερινών νεοφιλελεύθερων πολιτικών). Υπήρξε μία περίοδος διαδοχικής εφαρμογής και των δύο αυτών στρατηγικών: στα 1959-62 εφαρμόζεται το πρώτο Μονεταριστικό πείραμα, ακολουθούμενο από ένα μακρύ Δομιστικό πείραμα (που εφαρμόσθηκε τόσο κατά την περίοδο διακυβέρνησης των Ριζοσπαστών στα 1963-66 αλλά και κατά την Περονιστική κυβέρνηση του 1973-76). Και τα δύο εμφάνισαν προβλήματα. Συνεπώς, μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1976 εμφανίσθηκε ένας νέος υποψήφιος οικονομικής πολιτικής: η Νομισματική Προσέγγιση στο Ισοζύγιο Πληρωμών ή Παγκόσμιος Μονεταρισμός ή Μονεταρισμός της Ανοικτής Οικονομίας (δηλαδή οι σύγχρονες νεοφιλελεύθερες πολιτικές). Το μοντέλο αυτό κυριάρχησε στην Αργεντινή από το 1976 μέχρι το 2001 και φυσικά οδήγησε στην κρίση και την χρεωκοπία του 2001.


Τρίτη 26 Αυγούστου 2014

Η EBU καταγγέλλει την προσπάθεια ελέγχου της ΝΕΡΙΤ από την κυβέρνηση

Αναδημοσίευση από την Αυγή

Ευρωπαϊκή Ένωση Ραδιοτηλεόρασης
12 Αυγούστου 2014
Προς κ. Αντώνιο Σαμαρά
Πρωθυπουργό
Ελλάδα
Θέμα: Διορισμός εποπτικού συμβουλίου ΝΕΡΙΤ, τροποποιήσεις στον Νόμο 4173/2013
Aγαπητέ κύριε Πρωθυπουργέ,
Όπως ίσως γνωρίζετε, η Ευρωπαϊκή Ένωση Ραδιοτηλεόρασης (EBU) έδειξε πολύ ενεργό ενδιαφέρον στην περσινή πρωτοβουλία για τη μεταρρύθμιση της δομής των δημόσιων ΜΜΕ στην Ελλάδα, και με τις ενέργειές της από τότε, η EBU έχει αποδείξει περίτρανα την υποστήριξή της σε αυτή την πρωτοβουλία, αν και είχε προκαλέσει τη διάλυση ενός από τα ιδρυτικά της μέλη, της ΕΡΤ. Ωστόσο, από τα τραυματικά γεγονότα του Ιουνίου του 2011 έχουμε αγωνιστεί να υποστηρίξουμε τη ΝΕΡΙΤ, όπως ωριμάζει, με την ελπίδα ότι θα γίνει ένα απολύτως κατάλληλο υποψήφιο μέλος της ΕBU αργότερα φέτος.
Mε βαθιά ανησυχία λοιπόν για το μέλλον της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στην Ελλάδα, μάθαμε για τη νέα διαδικασία διορισμού του Εποπτικού Συμβουλίου της ΝΕΡΙΤ, το οποίο υιοθετήθηκε/επικυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 5 Αυγούστου 2014.
Όπως γνωρίζετε, το κλείσιμο της ΕΡΤ, πέρυσι, ήγειρε πολλές σοβαρές ανησυχίες, τόσο εθνικά όσο και διεθνώς, για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση και την ελευθερία και τον πλουραλισμό των οπτικοακουστικών μέσων στην Ελλάδα. Αυτές οι επικρίσεις αντισταθμίστηκαν από την άμεση δημιουργία μιας ενδιάμεσης οργάνωσης και την υπόσχεση πως η νέα δημόσια ραδιοτηλεόραση θα ήταν αποστασιοποιημένη από πολιτικές δυνάμεις. Στην πραγματικότητα ο περσινός Νόμος 4173/2013 για τη ΝΕΡΙΤ εισήγαγε έναν αριθμό σημαντικών δικλίδων ασφαλείας για την προστασία της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης από αδικαιολόγητη πολιτική επιρροή και οι κανόνες για τον διορισμό των μελών του Εποπτικού Συμβουλίου ήταν ένα βασικό κομμάτι αυτών.
Είναι ενδιαφέρον να πούμε πως η πρόσφατη απόφαση του Ακυρωτικού Δικαστηρίου (σ.σ.: Συμβούλιο της Επικρατείας), που απέρριψε την προσφυγή ακυρώσεως της κοινής υπουργικής απόφασης που επέβαλε το κλείσιμο της ΕΡΤ, βασίστηκε ώς ένα βαθμό σε αυτή την υπόσχεση. Στην απόφασή του (παράγραφος 17), το Δικαστήριο έκανε ρητή αναφορά στις διατάξεις του Νόμου 4173/2013 οι οποίες εισήχθησαν για να διασφαλίσουν πως ο διορισμός των νέων διοικητικών οργάνων θα ήταν ανεξάρτητος από την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία.
Εκπλησσόμαστε και απογοητευόμαστε που αυτοί οι κανόνες έχουν αλλαχθεί εν μια νυκτί, χωρίς την κατάλληλη δημόσια διαβούλευση και συζήτηση και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η καλύτερη πρακτική στην Ευρώπη σε ό,τι αφορά τις νομικές δικλίδες ασφαλείας για να εξασφαλιστεί μια ανεξάρτητη και πλουραλιστική σύνθεση των εποπτικών οργάνων της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.
Αν και κατανοούμε πως η αρχική διαδικασία διορισμού στον περσινό νόμο ήταν υπερβολικά περίπλοκη και χρονοβόρα, νιώθουμε πως η νέα διαδικασία στερείται νομικών δικλίδων ασφαλείας για την ανεξαρτησία και τον πλουραλισμό, καθώς η σύνθεση του Εποπτικού Συμβουλίου πλέον καθορίζεται από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής με απλή πλειοψηφία, βασισμένη σε μια (μη δεσμευτική) πρόταση του υπουργού που είναι αρμόδιος για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση.


Τρίτη 12 Αυγούστου 2014

Η Αργεντινή σωστά χρεοκόπησε - του Κώστα Λαπαβίτσα

Αναδημοσίευση από το ThePressProject
 
Για δεύτερη φορά σε μόλις μια δεκαετία η Αργεντινή κήρυξε στάση πληρωμών του χρέους της. Η πρώτη, το 2001, ήταν αποτέλεσμα των καταστροφικών οικονομικών πολιτικών που επέβαλε στη χώρα από τη δεκαετία του ΄90 το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και οι άλλοι διεθνείς οργανισμοί.

Η σημερινή ήρθε μετά από μια πολυετή άνιση νομική μάχη ως απόρροια της χρεοκοπίας του 2001. Μέσα από μια σειρά έντονα αμφιλεγόμενων κανονισμών ο Νεοϋορκέζος δικαστής Thomas Griesa επιχείρησε να επιβάλει στην Αργεντινή την πλήρη εκπλήρωση των αιτημάτων μιας ομάδας ομολογιούχων, γνωστών και ως «vulture funds» (αρπακτικά κεφάλαια).

Αυτά τα «αρπακτικά funds» είναι τα πιο απεχθή τμήματα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Συχνά δημιουργούνται με σκοπό να αγοράσουν το χρέος χωρών που βρίσκονται σε δύσκολη θέση σε χαμηλότατες τιμές και στη συνέχεια απαιτούν την πληρωμή του συνόλου τον ομολόγων που κατέχουν στην ονομαστική τους αξία χρησιμοποιώντας ως εργαλείο το δικαιικό σύστημα των ΗΠΑ ή του Ηνωμένου Βασιλείου προκειμένου να πετύχουν τους στόχους τους. Στην περίπτωση της Αργεντινής τα «αρπακτικά» είναι η NML Capital και η EM Ltd που διαχειρίζονται αντίστοιχα οι δισεκατομμυριούχοι Paul Singer και Kenneth Dart που βρέθηκαν με ένα ελάχιστο μερίδιο του χρέους της χώρας μετά τις δύο αναδιαρθρώσεις που έγιναν το 2005 και το 2010.

Η Αργεντινή αντικατέστησε τα παλιά ομόλογα που είχαν εκδοθεί πριν το 2001 με μια σειρά νέων ομολόγων με μικρότερη αξία (κατά μέσο όρο 40% χαμηλότερη) με καλύτερους όρους αποπληρωμής που συχνά συνδέονται με την αύξηση του ΑΕΠ της χώρας. Οι αναδιαρθρώσεις έγιναν τελικά δεκτές από τους κατόχους σε ποσοστό άνω του 91% της αξίας των παλαιών ομολόγων. Το υπόλοιπο 9% βρίσκεται στα λεγόμενα «hod-outs», μεταξύ των οποίων είναι και τα «vulture funds». Κατά την διάρκεια των αναδιαρθρώσεων αυτά τα «αρπακτικά» αγόρασαν ένα ελάχιστο τμήμα των παλαιών ομολόγων αξίας περίπου 1,5 δισ. δολαρίων σε πολύ χαμηλές τιμές και στη συνέχεια επιδίωξαν να αναγκάσουν την Αργεντινή να τους εξοφλήσει στην ονομαστική αξία διασφαλίζοντας γιγάντια κέρδη που εκτιμούνται σε 1600%.

Τα «vulture funds» ξεκίνησαν μια αδυσώπητη νομική εκστρατεία όλα αυτά τα χρόνια μέχρι που ο δικαστής Griesa τους έδωσε μια εξαιρετική ευκαιρία να κερδίσουν τη μάχη κρίνοντας ότι η Αργεντινή δεν μπορεί να συνεχίσει τις πληρωμές στα νέα αναδιαρθρωμένα ομόλογα εκτός αν εξοφλήσει στο ακέραιο τους κατόχους των παλαιών. Ο δικαστής απείλησε επίσης με κυρώσεις τις τράπεζες που θα συνεχίσουν τις πληρωμές για λογαριασμό της κυβέρνησης της Αργεντινής στους κατόχους αναδιαρθρωμένου χρέους. Το περίεργο είναι ότι ο δικαστής δεν φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι περίπου το 70% του χρέους της Αργεντινής έχει αναδιαρθρωθεί σε πέσος και ευρώ και όχι σε δολάρια. Η απόφασή του, η οποία επικυρώθηκε από τα ανώτερα δικαστήρια των ΗΠΑ, έχει υπονομεύσει τη δικαιοδοσία των δικαστηρίων της Αργεντινής και της Βρετανίας για να μην αναφερθούμε στα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που βρέθηκαν σε μια απίστευτα δύσκολη θέση. Ο δικαστής άφησε την Αργεντινή με βασικά μόνο δύο επιλογές.

Η πρώτη ήταν να ικανοποιήσει πλήρως τα «αρπακτικά» πληρώνοντας 1,5 δισ. δολάρια. Τελικά η χώρα θα έπρεπε να έρθει σε συμβιβασμό και με το υπόλοιπο 9% των «hold-outs» ανεβάζοντας έτσι το λογαριασμό περίπου στα 15 δισ. Ακόμα χειρότερα όμως, οι κάτοχοι του 91% των αναδιαρθρωμένων ομολόγων θα μπορούσαν να ζητήσουν ίδια μεταχείριση εξαιτίας ενός όρου που περιέχεται στα νέα συμβόλαια, προσθέτοντας έτσι ακόμα 120 δισ. δολαρίων στο σύνολο των απαιτήσεων. Το κόστος δηλαδή θα ήταν απλά τεράστιο.

Η δεύτερη επιλογή ήταν να κηρύξει χρεοκοπία αναζητώντας αναδιάρθρωση του χρέους για μια ακόμα φορά. Η Αργεντινή θα μπορούσε να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία με τα «vulture funds» και τα «hold-outs» αλλά κάτι τέτοιο θα άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο νομικών αγωγών από τους κατόχους των αναδιαρθρωμένων ομολόγων και θα αύξανε δραματικά τη δύναμη των «αρπακτικών». Εναλλακτικά η Αργεντινή θα μπορούσε απλά να προσφέρει στους κατόχους ομολόγων ανταλλαγή με νέα που θα εκδίδονταν υπό το εγχώριο δίκαιο. Αν γινόταν κάτι τέτοιο το νέο χρέος θα ήταν προστατευμένο από κάθε επίθεση των «αρπακτικών».

Δεν αποτελεί έκπληξη που η Αργεντινή επέλεξε την χρεοκοπία. Τώρα αναμένουμε να δούμε ποιο δρόμο θα ακολουθήσει σχετικά με την αναδιάρθρωση του χρέους της. Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι η χρεοκοπία του 2001 ήταν ιδιαιτέρως επιτυχημένη, αποδεσμεύοντας τη χώρα από τη μέγγενη του ΔΝΤ και της επιβαλλόμενης λιτότητας. Η Αργεντινή σημείωσε αξιοσημείωτο ρυθμό ανάπτυξης μέσα στην επόμενη δεκαετία, δεύτερο μετά από αυτόν της Κίνας, μειώνοντας σημαντικά τη φτώχεια. Η χρεοκοπία του 2014 δεν έγινε λόγω ανάγκης, αφού η χώρα έχει τα κεφάλαια και τη διάθεση να πληρώσει το βιώσιμο χρέος της που βρίσκεται μόλις στο 44% επί του ΑΕΠ της. Η χρεοκοπία επιβλήθηκε στην Αργεντινή από ένα δυσλειτουργικό παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ως εκ τούτου εναπόκειται τώρα στην Christina Fernandez και στον νεαρό υπουργό Οικονομικών, Axel Kiciloff, να επινοήσουν ένα τολμηρό και εναλλακτικό μονοπάτι ανάπτυξης. Θα έπρεπε να σταματήσουν να στοχεύουν στην επανένταξή τους στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και αντ' αυτού να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη του παραγωγικού ιστού της χώρας στηριζόμενοι στη βοήθεια και τους πόρους του Νότου.

Στο μεταξύ, οι ευρύτερες επιπτώσεις για τη διεθνή κοινότητα είναι εκτεταμένες. Μια μικρή ομάδα αδίστακτων κερδοσκόπων έχει αξιοποιήσει το δικαιικό σύστημα των ΗΠΑ διαταράσσοντας τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Το νομικό σύστημα των ΗΠΑ και ο δικαστής Griesa αποδείχτηκαν εντελώς ανίκανοι από τη στιγμή που προσέφεραν στα «αρπακτικά» και τα «hold-outs» ένα ισχυρότατο κίνητρο για τη μη αποδοχή αναδιαρθρωμένου χρέους. Ωστόσο οι χώρες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα αναδιάρθρωσης του χρέους τους όπως ακριβώς κάνουν οι επιχειρήσεις και οι ιδιώτες. Η νέα χρεοκοπία της Αργεντινής, πέρα από την προστασία των ζωτικών της συμφερόντων, αποτελεί και μια γενναία πράξη που μπορεί να επιτρέψει και σε άλλες χώρες να αντισταθούν στις επιθυμίες των δανειστών τους. Τα μαθήματα για τις υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης, και ιδιαιτέρως για την Ελλάδα, είναι προφανή. Είναι τώρα πολύ σημαντικό η Αργεντινή να έχει ευρεία υποστήριξη στην παρούσα μάχη.

Αλήθειες και ψέματα για τη χρεοκοπία της Αργεντινής - του Κώστα Εφήμερου

Αναδημοσίευση από το ThePressProject

Αυτές τις ώρες η Αργεντινή βρίσκεται στην κορύφωση ενός δράματος που ξεκίνησε από το μονομερές κούρεμα του χρέους της το 2001. Μετά την κατάρρευση και της τελευταίας προσπάθειας συμβιβασμού με τους κερδοσκόπους η Αργεντινή αναγκάζεται για 2η φορά σε μια δεκαετία να κηρύξει στάση πληρωμών (αν και η ίδια δεν το δέχεται χαρακτηρίζοντας την «επιλεκτική, προσωρινή και ιδιότυπη»).

Η υπόθεση λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις στην Ελλάδα από ότι αλλού κυρίως επειδή ο Αλέξης Τσίπρας είχε στο παρελθόν χρησιμοποιήσει το παράδειγμα της Αργεντινής και τώρα οι επικριτές του βρίσκουν μια μοναδική ευκαιρία για να καταφερθούν εναντίον του. Τι συνέβη όμως στα αλήθεια στην λατινική χώρα;

Σύντομο ιστορικό

Η Αργεντινή το 2001 βρισκόταν σε πολύ δύσκολη θέση. Η πολύχρονη «βοήθεια» του ΔΝΤ είχε οδηγήσει σε συνεχόμενη ύφεση με το Εθνικό Ακαθάριστο της Προϊόν να βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών ενώ και η ανεργία είχε εκτοξευτεί στο 25%. Τα Χριστούγεννα του 2001 και ενώ η κυβέρνηση της Αργεντινής αδυνατούσε να πληρώσει τα δάνεια που είχε συνάψει το ΔΝΤ αρνήθηκε να εκταμιεύσει την δόση του 1,3 δισ. επειδή η κυβέρνηση της χώρας δεν είχε εκπληρώσει όλα τα προαπαιτούμενα.

Η κυβέρνηση βρισκόμενη μπροστά σε μια μαζική φυγή κεφαλαίων επέβαλε περιορισμούς στις συναλλαγές (το γνωστό «Κοραλίτο») προκαλώντας μια πρωτοφανή κοινωνική αναστάτωση που μέτρησε στο δρόμο δεκάδες νεκρούς. Μετά από το Κοραλίτο και την κατάρρευση των συνομιλιών με το ΔΝΤ η κυβέρνηση της χώρας οδηγήθηκε στην κήρυξη στάσης πληρωμών και προχώρησε στο μονομερές κούρεμα χρέους αξίας 93 δισ. ευρώ. Το πρώτο πράγμα που έκανε φυσικά ήταν να ξεπληρώσει το ΔΝΤ του οποίου τα δάνεια καταστατικά δεν μπορούν να κουρευτούν.




Η Αργεντινή πρότεινε την ανταλλαγή των ομολόγων που είχαν εκδοθεί πριν το 2001 με νέα κουρεμένα κατά 70% με καλύτερους όρους αποπληρωμής και πέτυχε τελικά την συμφωνία με τους κατόχους σε ποσοστό πάνω από 91%. Ανάμεσα σε αυτούς που δεν δέχτηκαν το κούρεμα υπάρχουν και τα γνωστά vulture funds (κεφάλαια γύπες), κερδοσκοπικά funds δηλαδή που αγοράζουν ομόλογα σε εξευτελιστικές τιμές αποσκοπώντας να πιέσουν στην αποπληρωμή τους στην ονομαστική τους αξία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για να πετύχει το κούρεμα και να γίνει πιο ελκυστικό στους κατόχους ομολόγων η Αργεντινή πρότεινε τα νέα ομόλογα να διέπονται από αμερικανικό δίκαιο. Έτσι μια σύμπραξη κερδοσκοπικών funds (NML Capital και EM Ltd των δισεκατομμυριούχων Paul Singer και Kenneth Dart) απευθύνθηκε στα δικαστήρια των ΗΠΑ απαιτώντας την αποπληρωμή των ομολόγων της πετυχαίνοντας μια πρωτόγνωρη απόφαση του δικαστή Griesa σύμφωνα με την οποία όχι μόνο η Αργεντινή θα πρέπει να πληρώσει στην ονομαστική αξία τα συγκεκριμένα ομόλογα αλλά αν δεν το κάνει δεν μπορεί να πληρώσει και τους ομολογιούχους που έχουν δεχτεί εθελοντικά το κούρεμα.

Αυτό ήταν το πικρό μάθημα για τις χώρες που εκδίδουν ομόλογα που ελέγχονται από ξένο δικαιακό σύστημα.

Η κυβέρνηση της Αργεντινής αναγκάστηκε σήμερα να προχωρήσει για δεύτερη φορά σε στάση πληρωμών αφού δεν κατάφερε να έρθει σε συμφωνία με τους δικηγόρους των κερδοσκόπων. Ο συμβιβασμός άλλωστε ήταν σχεδόν αδύνατος γιατί αφενός αν πλήρωνε τα περίπου 1,5 δις ευρώ που έχει επιδικάσει ο Griesa αυτόματα θα ξεκινούσαν νομικές διαδικασίες από τους υπόλοιπους ομολογιούχους με ομόλογα παλαιότερα του 2001 (αξίας περίπου 15 δισ. ευρώ), ενώ ακόμα πιο σημαντικό ρόλο έπαιξε ένας όρος των νέων ομολόγων (γνωστός ως RUFO) σύμφωνα με τον οποίο η Αργεντινή σε περίπτωση που μέχρι το Δεκέμβριο του 2014 αποζημίωνε με καλύτερους όρους κάποιους ομολογιούχους θα έπρεπε να προσφέρει την ίδια συμφωνία και σε όλους όσους κατείχαν τα νέα κουρεμένα ομόλογα.

Η αλήθεια και το διαζύγιο με την ελληνική δημοσιογραφία

Διαβάζοντας τα ρεπορτάζ σχετικά με τη χρεοκοπία της Αργεντινής εδώ και περίπου ένα μήνα δεν μπορείς να μην επισημάνεις την απίστευτη χαιρεκακία για όσα συμβαίνουν στο λαό της Αργεντινής.



Τα ΜΜΕ (αλλά και οι βουλευτές) που έχουν δώσει «τα ρέστα τους» για να υποστηρίξουν τον μονόδρομο του μνημονίου καλύπτουν την επίθεση κάποιων δισεκατομμυριούχων κερδοσκόπων σε ένα ολόκληρο λαό ως αφορμή για να επιτεθούν σε όσους επεσήμαναν ότι η Αργεντινή είχε αποδείξει ότι η σωτηρία μέσω της Τρόικας δεν είναι μονόδρομος.

Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ της Αργεντινής και της Ελλάδας που κάνουν δύσκολη τη σύγκριση αλλά ωστόσο αξίζει να δούμε μερικά στοιχεία.

Η πρώτη και σημαντικότερη διαφορά μεταξύ της περίπτωσης της Ελλάδας και της Αργεντινής είναι ότι η τελευταία έχει περίπου υποχρεωτικά οδηγηθεί σε όλες τις κινήσεις της από το 2001 μέχρι σήμερα. Η Ελλάδα της ευρωζώνης μπορούσε να διαλέξει μεταξύ της αναδιάρθρωσης ή της προσπάθειας σωτηρίας μέσω του μηχανισμού στήριξης και είναι σχεδόν φυσικό οι πολιτικοί ηγέτες της να επιθυμούσαν την επιλογή με το μικρότερο πολιτικό κόστος.

Τα ρεπορτάζ στην Ελλάδα παραβλέπουν συχνά τα πραγματικά οικονομικά στοιχεία. Η οικονομία της Αργεντινής μετά την αναδιάρθρωση του 2001 είναι σήμερα η 3η μεγαλύτερη στη Λατινική Αμερική. Το Εθνικό Ακαθάριστο Προϊόν της αυξήθηκε κατά 60% μέσα σε μια δεκαετία και ο ρυθμός ανάπτυξής της είναι χειρότερος μόνο από αυτόν της Κίνας.


Ακαθάριστο Εγχώριο προϊόν, τρέχουσες τιμές

Το δημόσιο χρέος της μειώθηκε από το 169% στο 49% και συνεχίζει μειούμενο εξαιτίας του πρωτογενούς και εμπορικού της πλεονάσματος. Ακόμα πιο εντυπωσιακό (και σημαντικό για τους πολίτες) είναι η αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος που διπλασιάστηκε σε λιγότερο από 8 χρόνια μετά τη χρεοκοπία.

Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι η αναδιάρθρωση του χρέους δημιούργησε συνθήκες παραδείσου στην Αργεντινή. Ο πληθωρισμός (επίσημος και ανεπίσημος) εκτινάχθηκε μετά την αποσύνδεση του πέσος με το αμερικανικό δολάριο και τα εισαγόμενα προϊόντα έγιναν ακριβά, προκαλώντας προβλήματα στη μεσαία τάξη, ωστόσο η μεγαλύτερη εικόνα παρουσιάζει μερικά πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία:

Η ανεργία έπεσε από το 25% το 2001 στο 7,2% ήδη από το 2013 ενώ το ποσοστό των πολιτών της χώρας που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας έπεσε από το 36% στο 22% (αφού πρώτα όμως έφτασε στο 48% τα δύο πρώτα χρόνια μετά την χρεοκοπία), ενώ το 2010 είχε πέσει στο ιστορικό χαμηλό του 12%.


Δείκτης ανεργίας

Μπορεί η Αργεντινή ως αποτέλεσμα της μονομερούς διαγραφής του χρέους να βρέθηκε εκτός αγορών αλλά αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στα στοιχεία του ίδιου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Οι επενδύσεις στη χώρα από την στιγμή που η κυβέρνηση της Αργεντινής δέχτηκε τη βοήθεια του ΔΝΤ έπεσαν από το 21% στο 10% επί του ΑΕΠ ενώ από την στιγμή που οι εκπρόσωποί της έφυγαν από την Αργεντινή οι επενδύσεις ανέκαμψαν και ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο μέχρι και στο 27% επί του ΑΕΠ (το οποίο όπως είπαμε είχε σχεδόν διπλασιαστεί) το 2010.

Ακόμα και αν ανατρέξουμε σε στοιχεία πραγματικής οικονομίας όμως, όπως οι μισθοί, βλέπουμε ότι η συνολική μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων στα πρώτα χρόνια μετά την αναδιάρθρωση ήταν της τάξης του 13,4% (και όχι του 48% όπως στην Ελλάδα).

Είναι η Αργεντινή παράδεισος; Όχι. Ο πληθωρισμός της χώρας είναι υψηλός και η κυβέρνηση δεν επιτρέπει την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων και προϊόντων. Επιβάλλει ισχυρούς δασμούς στις εισαγωγές προκειμένου να καταστήσει τα εγχώρια προϊόντα ανταγωνιστικά. Επιπλέον η χώρα παραμένει εκτός των αγορών και συνάπτει δανειακές συμβάσεις με διμερείς συμφωνίες (πρόσφατα ανακοινώθηκε δάνειο 8 δισ. από την Ρωσία).

Ωστόσο είναι αστείο να χρησιμοποιούμε τη σημερινή στάση πληρωμών ως απόδειξη ότι η Ελλάδα ακολούθησε το σωστό δρόμο. Στο σπίτι του κρεμασμένου, λέει ο λαός μας, δεν μιλάνε για σκοινί.

Οι έλληνες δημοσιογράφοι φαίνεται να χαίρονται πάρα πολύ με την χρεοκοπία της Αργεντινής επειδή ο Αλέξης Τσίπρας είχε προτείνει παλιότερα το παράδειγμα της. Η αλήθεια είναι ότι ορθότερη θα ήταν η σύγκριση με την Ισλανδία κυρίως επειδή η Αργεντινή ξεκινούσε από χειρότερο σημείο εκκίνησης εξαιτίας των πολλών δεκαετιών Χούντας και του ΔΝΤ. Άλλωστε όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος Ρικάρντο Χάουσμαν «η Αργεντινή όταν χρεοκοπεί δεν το κάνει ευγενικά και με συγνώμες αλλά ζητάει και τα ρέστα, για αυτό την μισούν τα funds».

Τι θα μπορούσε να κάνει η Αργεντινή


Ο δικαστής Griesa

Πολλά γράφονται τις τελευταίες ημέρες για τις κινήσεις της αργεντίνικης κυβέρνησης. Κι όμως η πορεία των πραγμάτων δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Εξαιτίας του όρου RUFO όπως αναφέραμε προηγουμένως η Αργεντινή είναι υποχρεωμένη να περιμένει τουλάχιστον μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2015 προκειμένου να συζητήσει με τους κερδοσκόπους μια πραγματική συμφωνία. Άλλωστε η αξία των ομολόγων που κρατούν οι «γύπες» (περίπου 1,5 δισ.) είναι πραγματικά μικρή για μια χώρα με ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 8% ετησίως. Θυμίζουμε μόνο ότι τα ομόλογα που πλήρωσε η Ελληνική κυβέρνηση σε κερδοσκοπικά κεφάλαια μετά το PSI υπολογίζονται σε περίπου 6 δισεκατομμύρια ευρώ. Τότε μάλιστα εκτός από τους Ανεξάρτητους Έλληνες που απαιτούσαν από τον Στουρνάρα να μάθουν λεπτομέρειες για τα ομόλογα που πληρώνονται στους κερδοσκόπους και ο ΣΥΡΙΖΑ είχε σιωπηλά συμφωνήσει με την πληρωμή τους.

Η ουσία ωστόσο είναι αλλού. Όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος και καθηγητής Κώστας Λαπαβίτσας «οι επιπτώσεις της σημερινής στάσης πληρωμών της Αργεντινής είναι εκτεταμένες. Το νομικό σύστημα των ΗΠΑ μέσω του δικαστή Griesa εξέδωσε μια πρωτοφανή απόφαση η οποία θα έκανε τους ομολογιούχους να αρνούνται οποιαδήποτε αναδιάρθρωση χρέους. Οι χώρες όμως πρέπει να μπορούν να αναδιαρθρώνουν τα χρέη τους όπως οι επιχειρήσεις και οι ιδιώτες. Η απόφαση της Αργεντινής να μην δεχτεί κανένα συμβιβασμό εκτός από την υποστήριξη των συμφερόντων της ταυτόχρονα είναι και μια γενναία πράξη που πρέπει να υποστηριχτεί από όλους, ιδιαίτερα από τις υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης».

Τρίτη 22 Ιουλίου 2014

Η μάχη της Αργεντινής με τους «γύπες» (tvxs.gr)

Αναδημοσίευση από το tvxs.gr

Το πρώτο πράγμα που μαθαίνει κάθε φοιτητής της Νομικής για τις συμβάσεις είναι ο κανόνας «pacta sunt servanda», που σημαίνει, «οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται». Το δεύτερο πράγμα που μαθαίνει είναι όλες οι εξαιρέσεις του κανόνα αυτού. Το να τηρεί κανείς τις υποχρεώσεις του είναι σίγουρα πολύ θετικό, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να μην είναι η καλύτερη τακτική. Ο Νόμος δεν ασχολείται μόνο με ό,τι είναι δίκαιο για το άτομο, αλλά και με ό,τι είναι καλύτερο για την κοινωνία.  

Επιμέλεια: Μικαέλα Κόλλια


Για τον σκοπό αυτό, οι σύγχρονες νομοθεσίες σχετικά με την πτώχευση (γνωστές και ως πτωχευτικές διαδικασίες) είναι έτσι θεσπισμένες ώστε και να σώζουν όσο το δυνατόν περισσότερα κεφάλαια για τους πιστωτές, αλλά και να αφήνουν σε κάθε εμπλεκόμενο μέρος τη δυνατότητα για ένα νέο οικονομικό ξεκίνημα. Για παράδειγμα, το χρέος μπορεί να πάψει να ισχύει είτε όταν  το πτωχευμένο άτομο έχει επιστρέψει κάποιο μέρος της οφειλής (όχι απαραιτήτως το συνολικό ποσό) ή όταν μια εταιρεία βρίσκεται υπό καθεστώς εκκαθάρισης.

Στις περισσότερες περιπτώσεις πτώχευσης οι πιστωτές λαμβάνουν ένα πολύ μικρό ποσοστό χρημάτων, συχνά λιγότερο από το 10% της συνολικής οφειλής. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι είναι ο πιστωτής που θέτει τις προϋποθέσεις για το δάνειο. Έτσι, ενώ μπορεί αρχικά να φαίνεται άδικο να αποφορτίζονται οι πτωχεύσαντες που δεν έχουν εξοφλήσει τις οφειλές τους, αυτό στην πραγματικότητα διατηρεί μια πολύ καλή ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων και των δύο μερών. Η ανεύθυνη δανειοδότηση και η ανεύθυνη δανειοληψία είναι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Αλλά τι συμβαίνει όταν ο οφειλέτης δεν είναι ένα άτομο ή μια εταιρεία, αλλά μια χώρα; Αυτό παρουσιάζει δύο προβλήματα, πολύ διαφορετικά από το τυπικό σενάριο πτώχευσης: Ένα που αφορά τους πιστωτές και ένα που αφορά τους οφειλέτες. Σχετικά με τους πιστωτές, είναι γεγονός ότι πρόκειται για κυρίαρχα κράτη, γεγονός που σημαίνει ότι είναι δύσκολο να ασκήσει κανείς κριτική ή να προωθήσει νόμους εναντίον τους. Όσο αφορά στους οφειλέτες, μακροχρόνια οι χώρες αυτές αποτελούν ένα ασφαλές «στοίχημα» καθώς δε μπορούν να πάψουν να υπάρχουν ή να σταματήσουν να λειτουργούν όπως συμβαίνει με τις εταιρίες. Εφόσον οι πιστωτές έχουν την πολυτέλεια να περιμένουν θα κερδίζουν πάντα κάτι περισσότερο από μια χώρα.

Σήμερα, λαμβάνοντας υπόψη τα επίπεδα του δημόσιου χρέους σε όλο τον κόσμο (με τις ΗΠΑ, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα να έχουν μεγαλύτερο χρέος από ό, τι η Αιθιοπία, η Αίγυπτος, η Αργεντινή, η Αγκόλα ή η Χιλή), γίνεται ολοένα και πιο ενδιαφέρον να εξετάσουμε πώς τα συμφέροντα των κρατών οφειλετών και των ιδιωτών πιστωτών πρόκειται να εξισορροπηθούν. Η πρόσφατη δικαστική υπόθεση της NML Capital και της Αργεντινής αποτελεί σημαντικό παράδειγμα για το τι θα μπορούσε να συμβεί αργά ή γρήγορα και στις υπόλοιπες χώρες.

Η υπόθεση

Το 2001 σημειώνεται η οικονομική κατάρρευση της Αργεντινής, εξαιτίας της κακοδιαχείρισης από όλες τις κυβερνήσεις, από τη σπάταλη της στρατιωτικής χούντας ως τους σύγχρονους γκουρού της ελεύθερης αγοράς. Το αποτέλεσμα ήταν ότι, με την αλλαγή της χιλιετίας, η Αργεντινής όφειλε σε πολλούς πολλά χρήματα, αλλά κυρίως όφειλε στους ομολογιούχους της πάνω από 100 δις δολάρια. Και όταν η Αργεντινή ανακοίνωσε, το 2001, ότι δεν θα είναι σε θέση να επιτύχει τους προγραμματισμένους στόχους αποπληρωμής του χρέους της, προκλήθηκε ανησυχία αλλά και κινητικότητα στις αγορές. Ορισμένοι ομολογιούχοι δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά να περιμένουν την Αργεντινή να επιστρέψει τα χρήματα αργότερα, έτσι πούλησαν τα ομόλογα σε χαμηλές τιμές σε ανθρώπους που είχαν αυτή τη δυνατότητα. Για τους αγοραστές το είδος συναλλαγής είναι μια εξαιρετικά κερδοφόρα διαδικασία: αγοράζουν ένα ομόλογο στο 10% της αξίας του, αλλά τελικά θα πρέπει να τους καταβληθεί το 30% ή 50%, ή ακόμη και 100 % της συνολικής αξίας. Ορισμένες εταιρείες έχουν ως μόνιμη αυτή την τακτική, και επειδή επωφελούνται και κερδοφορούν καιροφυλακτώντας και περιμένοντας τους πιο αδύναμους να σπάσουν, αποκαλούνται «ληστρικά αμοιβαία κεφάλαια (Hedge Funds)». Εν ολίγοις, όταν κάποιος μπαίνει σε μπελάδες, αρχίζουν να τον περικυκλώνουν για αυτό είναι γνωστά ως οι «γύπες» των αγορών.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Αργεντινή δήλωσε ότι δεν ήταν σε θέση να εξοφλήσει τους ομολογιούχους της στο ακέραιο, αφού πρώτα έπρεπε να αποφευχθεί η οικονομική κατάρρευση της ίδιας της χώρας. «Αν χρωστάς στην τράπεζα χίλια ευρώ, έχεις πρόβλημα, αν χρωστάς στην τράπεζα ένα εκατομμύριο ευρώ, τότε έχει αυτή το πρόβλημα», αναφέρει μια ρήση. Οι ομολογιούχοι της Αργεντινής είχαν λοιπόν ένα «τεράστιο πρόβλημα» και πάνω από το 90% εξ αυτών συμφώνησαν, τελικά, να ανταλλάξουν τα ομόλογά τους με νέα ομόλογα, τα οποία θα ήταν στο ένα τρίτο της αξίας των παλαιών. Με άλλα λόγια, έκαναν κούρεμα των ομολόγων κατά 70%. Φαινόταν η καλύτερη απόφαση ώστε να μην αφήσουν την Αργεντινή να καταστραφεί ή από το να μη λάβουν τίποτα στο τέλος.
 
Ωστόσο, το 7% των πιστωτών δεν συμφώνησε στην ανταλλαγή ομολόγων, αν και θα ήταν οι μόνοι για τους οποίους αυτή η συμφωνία θαήταν πραγματικά πολύ κερδοφόρα. Ποιοι ήτα αυτοί; Φυσικά, τα «ληστρικά Hedge Funds». Καλώς ήρθατε στη μάχη του δημόσιου χρέους.

Πρώτος γύρος: Η υπόθεση «Libertad»

Καθώς η Αργεντινή άρχισε να αποπληρώνει τους νέους υποτιμημένους τίτλους, οι «γύπες» συνέχισαν να απαιτούν 100% αποπληρωμή. Σε μια προσπάθεια να επιβληθεί η απαίτηση αυτή, στα τέλη του 2012, ένα επενδυτικό ταμείο που είναι γνωστό ως NML Capital έπεισε το δικαστήριο της Γκάνα να εκδώσει διαταγή κατάσχεσης ενός ιστορικού πλοίου του ναυτικού της Αργεντινής, του Libertad (Ελευθερία), το οποίο εκείνη την περίοδο βρισκόταν στην Τεμα της Γκάνας. Η NML Capital σκόπευε να κρατήσει ως υποθήκη το θωρηκτό, μέχρις ότου η Αργεντινή να κατέβαλλε 20 εκατομμύρια δολάρια ως αντάλλαγμα για την αποδέσμευσή του.
 
Στην περίπτωση μιας ιδιωτικής εταιρίας, αυτή η ενέργεια θα μπορούσε να είναι καταστροφική αλλά, όπως προαναφέρθηκε, δεν ισχύουν τα ίδια δεδομένα για μια χώρα. Και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι χώρες είναι κυρίαρχοι φορείς.

Είναι παράνομο ένα έθνος να καθορίζει δικαστικές αποφάσεις για επίσημες κρατικές ενέργειες μιας άλλης χώρας, ειδικά όσο αφορά στην κατάσχεση κρατικών περιουσιακών στοιχείων που αποτελούν μέρος του κρατικού μηχανισμού, όπως είναι ένα πλοίο του ναυτικού της χώρας. Η Αργεντινή οδήγησε αμέσως την Γκάνα ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου, το οποίο συμφώνησε ομόφωνα ότι η Γκάνα παραβίαζε τους διεθνείς κανόνες και διέταξε την άμεση αποδέσμευση του πλοίου. Η Γκάνα δε μπόρεσε παρά να υπακούσει. Ο πρώτος γύρος είχε κερδηθεί από την Αργεντινή.

Δεύτερος γύρος: Η αρχή του pari passu και το δικαστήριο της Νέας Υόρκης

Οι «γύπες» όμως, ανέλαβαν αμέσως δράση εναντίον της Αργεντινής, απευθυνόμενοι αυτή τη φορά στα αμερικανικά δικαστήρια. Αυτό κατέστη δυνατό διότι, όταν τα ομόλογα είχαν πωληθεί αρχικά, πριν την οικονομική κατάρρευση, η Αργεντινή εξουσιοδότησε το δικαστήριο της Νέας Υόρκης να αναλάβει τις δικαστικές αρμοδιότητες. Είχε συμφωνήσει, επίσης, ότι όλοι οι πιστωτές θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σύμφωνα με τη νομική αρχή του pari passu, που σημαίνει «με ίσα δικαιώματα». Αυτή είναι μια τυποποιημένη ρήτρα και σημαίνει ότι οι οφειλέτες θα πρέπει να ικανοποιούν τις απαιτήσεις όλων των πιστωτών στο ίδιο ποσοστό.
 
Ωστόσο, το δικαστήριο της Νέας Υόρκης έκανε μια περίεργη ερμηνεία  του νόμου και έκρινε ότι η αρχή του pari passu σημαίνει ότι η Αργεντινή θα πρέπει να καταβάλει σε κάθε ομολογιούχο το πλήρες ποσό, σύμφωνα με την συμφωνία που έχει κάνει ο καθένας με τη χώρα.

Αυτό θα σήμαινε ότι η Αργεντινή πρέπει να πληρώσει στο 93% των ομολογιούχων το 30% της αρχικής οφειλής (εξαιτίας του κουρέματος), αλλά στο 7% των ομολογιούχων να πληρώσει το 100% του χρέους (περίπου $ 1,5 δις ευρώ). Αυτό σημαίνει ότι η Αργεντινή θα πρέπει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της προς τους πιστωτές που συμφώνησαν στο κούρεμα, και ταυτόχρονα να εξοφλήσει και τα ληστρικά αμοιβαία κεφάλαια. Η Αργεντινή αρνήθηκε να πληρώσει δηλώνοντας πως έχει πρόβλημα ρευστότητας. Από την πλευρά του το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ απέρριψε και την έφεσή της Αργεντινής και η απόφαση είναι πλέον τελεσίδικη.

Οι δυσκολίες εφαρμογής της παρούσας απόφασης γίνονται πρόδηλες και από το γεγονός ότι ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διαφωνεί με αυτή. Το δικαστήριο επέβαλλε στην Αργεντινή να επιστρέψει το 100% του χρέους στα ληστρικά Hedge Funds, αλλά κάποιος που θα μπορούσε να ξεπληρώνει τόσο εύκολα τα χρέη του, δε θα βρισκόταν υπό καθεστώς πτώχευσης. Ακριβώς αυτή η αδυναμία να αποπληρώσει κανείς τις οφειλές του πλήρως είναι που οδηγεί στην πτώχευση.

Έτσι, το 93% των ομολογιούχων δέχτηκαν την πτώχευση της Αργεντινής, και με αυτό το τρόπο, και οι δύο πλευρές -πιστωτές και οφειλέτες- πλήρωσαν το τίμημα για τις ανεύθυνες δανειοδοτικές και δανειοληπτικές πράξεις τους. Με αυτόν τον τρόπο οι ομολογιούχοι έδωσαν χρόνο στην Αργεντινή να σταθεί και πάλι στα πόδια της, ώστε στη συνέχεια να μπορέσει να τους εξοφλήσει τουλάχιστον ένα μέρος των χρημάτων. Από την πλευρά της, η Αργεντινή αναγνώρισε ότι είχε την υποχρέωση να πληρώσει τους ομολογιούχους και τίμησε αυτή τη συμφωνία.

Όμως για τους «γύπες» των αγορών η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική, παρά το γεγονός ότι αγόρασαν τα ομόλογα αφότου η Αργεντινή δήλωσε την αδυναμία της.

Η δικαστική απόφαση της Αμερικής ενισχύει τα ληστρικά κεφάλαια, χορηγώντας τους ευνοϊκούς όρους (την πλήρη αποπληρωμή), που θα ήταν αδύνατο να παραχωρήσει σε όλους τους πιστωτές. Με την έγκριση αυτής της απόφασης, που φαίνεται να έχει μια παράξενη εικόνα της ίσης μεταχείρισης, το δικαστήριο έχει ουσιαστικά μετατραπεί σε ένα μέσο για την επιβολή ενός κερδοσκοπικού αμοιβαίου κεφαλαίου, σε ένα διαμεσολαβητή που δεν απαιτεί μόνο μια καλή συμφωνία, αλλά απαιτεί τα πάντα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, αν η NML είχε συμφωνήσει με το 30% της  αποπληρωμής, θα εξακολουθούσε να έχει τεράστιο κέρδος, καθώς είχε αγοράσει τα ομόλογα σε πολύ χαμηλότερη αξία από την αρχική. Εντούτοις, το γεγονός ότι απαιτεί το 100% θα της αποφέρει 1.300% απόδοση της επένδυσης.
Τέλος η απόφαση του δικαστηρίου των ΗΠΑ έχει και μία ακόμη ανάγνωση καθώς ενδέχεται επηρεάσει την προθυμία των πιστωτών για μια μελλοντική αναδιάρθρωση, καθώς περιμένουν κάποιον άλλο να προσφερθεί να αναλάβει το χρέος εθελοντικά, έτσι ώστε να μπορούν αυτοί να βγουν καθαροί. Επίσης, δυσκολεύει και τη δυνατότητα μιας ομόφωνης συμφωνίας με τους πιστωτές, και δίνει μεγαλύτερη δύναμη στα ληστρικά κεφάλαια. Λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλές δυτικές χώρες έχουν μεγαλύτερο χρέος από την Αργεντινή, αυτό θα μπορούσε να έχει συνέπειες για όλους μας.